Trẻ em có quyền được sống an toàn, lành mạnh nhưng thực tế hiện nay vấn nạn xâm hại tình dục trẻ em đang ngày càng phức tạp, gây tâm lý hoang mang, lo sợ và bức xúc trong nhân dân.
Trong thời gian gần đây, nạn xâm hại tình dục trẻ em có chiều hướng gia tăng và ngày càng phức tạp. Nhiều vụ xâm hại tình dục trẻ em dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về cả thể chất lẫn tinh thần cho nạn nhân, gây ra nhiều bức xúc trong xã hội. Qua nghiên cứu, mọi trẻ em trong cộng đồng đều có nguy cơ bị xâm hại tình dục, bất kể giới tính hay môi trường sống. Số liệu thống kê cho thấy mỗi năm có trên dưới 2000 vụ xâm hại trẻ em, trong đó có đến 70% là xâm hại tình dục. Chính vì vậy, toàn xã hội, mỗi một gia đình và chính bản thân các em cần phải có những kiến thức về phòng tránh xâm hại tình dục.
Vậy thế nào là xâm hại tình dục trẻ em? Xâm hại tình dục trẻ em là việc dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ trẻ em tham gia vào các hành vi liên quan đến tình dục, bao gồm hiếp dâm, cưỡng dâm, giao cấu, dâm ô với trẻ em và sử dụng trẻ em vào mục đích mại dâm, khiêu dâm dưới mọi hình thức. Những kẻ xâm hại tình dục trẻ em thường tìm đối tượng trong số trẻ em mà chúng quen biết, đôi khi là ngay trong gia đình. Đã có rất nhiều vụ án xâm hại tình dục trẻ em mà quan hệ giữa thủ phạm và nạn nhân là chú - cháu, cậu - cháu, anh - em... Chính vì là người trong gia đình, người thân quen, gần gũi nên trẻ thường mất cảnh giác, dễ dàng tin tưởng và không có sự đề phòng đối với kẻ xâm hại.
Biết được nhu cầu này của phụ huynh và trẻ em, Cục Cảnh sát hình sự thuộc Bộ Công an và Tổ chức UNODC (Cơ quan Phòng, chống Ma túy va Tội phạm của Liên hợp quốc) đã biên soạn tài liệu "Lực lượng cảnh sát với tội phạm xâm hại tình dục trẻ em - Nhận thức và ứng phó", trong đó có những hướng dẫn về kỹ năng phòng chống hành vi xâm hại tình dục đối với trẻ em, cụ thể như sau:
1. Kỹ năng nhận diện tội phạm, tự bảo vệ mình
Thứ nhất, trẻ cần nhận biết và tìm cách di chuyển khỏi nơi vắng vẻ, biệt lập khi chỉ có mình và người khác giới. Những nơi này có thể là trong một căn nhà, căn phòng vắng, biệt lập; trong thang máy; ở cánh đồng, nương rẫy, cánh rừng vắng... mà khó có thể kêu gọi sự giúp đỡ từ người khác.
Thứ hai, trẻ cần có thái độ cương quyết trước hành vi, lời nói sàm sỡ, tán tỉnh, gạ gẫm, cử chỉ đụng chạm. Sau đó nhanh chóng tìm cách thoát khỏi các đối tượng và la hét kêu gọi sự chú ý, giúp đỡ của người khác.
Thứ ba, tự mình phòng ngừa cũng như nhắc nhở, kêu gọi bạn bè xung quanh cùng phòng ngừa, cảnh giác trước hiện tượng "lòng tốt" của người khác mà chưa rõ nguyên nhân, như là tặng quà, rủ đi ăn, đi chơi, mời lên xe để chở về nhà, chở đến trường...
Thứ tư, trẻ cần biết cách phân biệt cử chỉ thân mật, đúng mực với những cử chỉ sàm sỡ, quấy rối hoặc lợi dụng để xâm hại tình dục.
2. Kỹ năng nhận biết nguy cơ
Nguy cơ từ ánh nhìn: Đối tượng nhìn chằm chằm vào mình, nhìn vào vùng nhạy cảm...
Nguy cơ từ lời nói: Buông lời lả lơi, thăm dò, gạ gẫm, nói về vấn đề tình dục...
Nguy cơ từ sự đụng chạm: Đối tượng có hành động động chạm hoặc tỏ ra vô tình đụng chạm vào các phần nhạy cảm như ngực, đùi, mông, vùng kín...
Nguy cơ từ sự bắt cóc, cưỡng ép: Đưa đến nơi hoang vắng như bãi đất trống, nhà bỏ hoang...
Việc nghiên cứu, phổ biến các kiến thức, kỹ năng phòng tránh xâm hại tình dục là vô cùng cần thiết và góp phần nâng cao ý thức phòng tránh của trẻ em, giúp các em có thêm nền tảng để tự bảo vệ chính mình và bảo vệ bạn bè trong bối cảnh xã hội hiện đại ngày nay.
Để ngăn ngừa vấn nạn này cần có sự phối hợp linh hoạt giữa các ban, ngành, đoàn thể, chính quyền địa phương với từng gia đình, phụ huynh và trẻ nhỏ. Cha mẹ và các thành viên trong gia đình, trong cộng đồng cần dạy con trẻ những kiến thức về giới tính từ sớm để con trẻ có thể nhận biết được những hành vi xâm hại tình dục cũng như giúp con trẻ biết cách tự bảo vệ bảo thân khỏi hành vi sai trái này.
Trước hết, cha mẹ cần dạy trẻ cách gọi tên các bộ phận trên cơ thể và dạy cho trẻ đâu là những vùng nhạy cảm trên cơ thể, không được để cho bất kỳ ai động chạm vào như miệng, dương vật, âm đạo, vú, mông... Nhiều trường hợp trẻ em bị xâm hại mà không nhận biết được mức độ nghiêm trọng của hành vi đó do còn quá nhỏ và thiếu hiểu biết về những bộ phận nhạy cảm của bản thân. Thêm vào đó, cha mẹ cũng cần dạy cho trẻ biết cách phản kháng khi có người khác chạm vào vùng nhạy cảm của mình và không được chạm vùng nhạy cảm của người khác. Cần hướng dẫn trẻ rằng khi có người cố tình chạm vào vùng nhạy cảm của trẻ hay bắt ép trẻ chạm vào vùng nhạy cảm của họ thì cần bỏ chạy thật nhanh, trẻ cũng có thể vừa bỏ chạy vừa hô lớn và nhờ đến sự giúp đỡ của những người xung quanh nếu như không có người thân bên cạnh.
Thứ hai, cha mẹ cần dạy trẻ có ý thức tránh xa những người lạ mặt cố làm thân, tuyệt đối không đi theo người lạ đến nơi vắng vẻ, tối tăm, kín đáo và không cho người lạ mặt vào nhà. Cha mẹ cần cảnh báo cho trẻ những nguy hiểm có thể xảy ra khi bé đi chơi một mình với người lạ hoặc đi theo người lạ đến những nơi vắng vẻ. Những kẻ xâm hại tình dục trẻ em thường dụ dỗ trẻ nhỏ bằng cách cho các em quà bánh và đưa các em đi tới những nơi ít người qua lại để dễ dàng thực hiện hành vi đồi bại, đồng thời khiến trẻ khó kêu cứu và chạy trốn.
Thứ ba, cha mẹ cần tin tưởng và thường xuyên lắng nghe tâm sự của con trẻ để kịp thời phát hiện ra hành động khả nghi của những người xung quanh. Đồng thời, cha mẹ cũng cần dạy trẻ rằng không giấy diếm cha mẹ, kể cả khi bị đe dọa.
Những điều trên tuy nhỏ nhưng khi áp dụng đúng và đủ thì chắc chắn sẽ phát huy tác dụng giúp trẻ em phát hiện và tự bảo vệ mình trước những kẻ "yêu râu xanh".